Kitap Çevirmeye Neden Kalkıştım

Hiç unutmam bir gün yine kitap okuyorum 🙂 Çok havalı bir giriş oldu ama hiç mütevazi olamayacağım. Çocukluk ve gençlik yıllarımı şöyle bir düşünüyorum da bunca kitap okuyacağıma hiç ihtimal vermezdim. O yüzden sayısı bir çok kişiye göre baya baya az olsa da şahsım adına baya baya çok sayıda okumuşluğum vardır. Okuduğum kitaplara, okuma tarzıma ait detayları başka bir yazıda yazacağım. Şimdi nerden çıktı bu kitap çevirme işi ona bakalım.

Dediğim gibi bir gün yine kitap okuyorum. Elimde yazarı Robert Greene olan Ustalık kitabı var. Kitap da Micheal Faraday ‘dan bahsediyor. Tam metnini yazamayacağım ama Faraday’ın matbaa da çalışırken basıma gelen yüzlerce kitaptan sadece biri olan Isaac Watts‘ın 1800 de yazdığı ve Türkçe karşılığı “Aklı Geliştirmek” olan  The Improvement of the Mind adlı  kitabı okumasıyla hayatının değiştiği anlatılıyordu. Tabi kitabın konuyu işlediği bütünlük içerisinde böyle bir bilgiyi okumak bende kitaba karşı aşırı derece de merak uyandırdı. Düşünsenize; kitap da ne yazıyor olabilir de birinin hayatını “Faraday”  olabilecek kadar değiştirebilir ki… Sizce de merak edilesi değil mi cidden ?

Bu merak ve istekle birlikte kitabı bir an önce almak için internete girdim. Alışmışız tabi her şey bir tık uzağımız da dimi ? Ama yok, kitap hiç bir yerde yok. Kitabı 1800’lü yıllardan bu yana Türkçeye çeviren olmamış. En azından internet aramalarını kapsayan tarih boyunca böyle bir kaynağa rastlamadım. Belki zamanında Osmanlıca dilinde çevirisi yapılmıştır bilmiyorum. Kitabın İngilizce dilinde ise hala yeni baskıları yayınlanıyor. Eski basım kopyasına ise şuradan ulaşabilirsiniz.

Araştırmalarım sonucunda hissettiğim tek duygu acizlikti. Düşünsenize dünyanın bir yerinde çok önemli fikirler ortaya atılıyor, bu fikirler bir çok insanı etkiliyor, değiştiriyor ama dil yoksunluğu nedeniyle bu fikirlerden mahrum kalıyorsunuz. “Birisi çıksa da şu kitabı, şu metni bildiğim dile çevirse de bende sebeplensem” hali beni çok aciz, çok yoksun ve bir o kadar da fakir hissettirdi. İşte bu acziyet hali nedeniyle kitabı tek kelime İngilizce bilgim olmamasına rağmen Türkçeye çevirmeye karar verdim. Bu arada kitap -görüntü itibarıyla orijinal baskısı olsa gerek- sahibinden.com da 4.000 TL.sı fiyatla satılıyor. Gönül hemen almak istiyor tabi ama bir fakirlikte bu konuda hissetmek istemiyorum 🙂

Bu iş nasıl yapılır diye araştırırken açıkcası fazla kaynak bulamadım. Profesyoneller için kaynaklar var tabi ama amatörler için herhangi bir yol yordam bulamadım. Daha doğrusu bulduklarımın tamamını okusaydım kesin vazgeçerdim bu işten çünkü şöyle zor iş, şöyle vakit gerek, o öyle herkesin yapabileceği bir iş değil şeklinde ki yazılara hiç kulak asmadım, anlamda veremiyorum zaten. Bilen bildiğini anlatsın zor mu kolay mı onun kararı yola çıkana kalsın haksızmıyım ? Sonuçta ticari bir kaygım yok benim, tamamen kendim için, merakımın dinmesi için yapıyorum. Eh biraz da macera olur fena mı ? Kim bilir belki de böylece dil yoksunluğumu gidermiş olurum.

Çeviri sırasında nasıl bir yol izlerim, hangi araçları kullanmalıyım diye araştırdığımda, bu çeviri işlerinde kullanılan araçların CAT (Computer Assisted Translation) adıyla çeşitlendiği ve lisans ücretlerinin yüksekliğiyle dert yanıldığını öğrendim. Bu programlar tabi genellikle makale tarzı yani sanatsal olmayan edebi olmayan metinler için kullanılıyor. Çünkü edebi metinler de mutlaka insan çeviri gerekiyor ki anlam bütünlüğü korunsun. Bu tarz metinlerde de genel de MS Word kullanıyormuş. Tabi bu beni şaşırttı ama fazla da sorgulamadan koyuldum işe…

Kitabı çevirirken uygulayacağım yöntemi şöyle belirledim;

İki tane word dosyası açtım. İsimlerini Çeviri Metinleri ve Çevrilmiş Metin olarak belirledim. Çeviri metinleri şablonumu ise; kitapta ki orijinal metni “İngilizce Metin” alanına, metin de yer alan her bir kelimeyi “Türkçe Karşılıklar” alanına yazacak şekilde düzenledim. Sonra Türkçe karşılıkları orijinal metinde ki sırayla birebir olacak şekilde “Türkçe Metin” alanına yazacağım. Ortaya çıkan türkçe metni anlamlı bir bütüne büründüreceğim ve teyit için orijinal metni google translate ile karşılaştıracağım. E madem öyle direk translate ile çevir ne uğraşıyorsun diyebilirsin ama amacım bu macerayı mümkün olan maksimum faydayla tamamlamaktır. Şimdilik sözlük olarak Tureng kullanacağım ama ilerde basılı bir sözlük edineceğim.

Çevirdiğim metinleri her bir sayfanın tamamlanmasından sonra burada çalışma kağıtlarıyla birlikte paylaşacağım. Blog sayfamı yeni açmış olmamdan dolayı şimdilik kendi kendime konuşuyor gibiyim ama işin nereye varacağını izleyip göreceğiz.

Öyleyse başlasın kitap çevirmenin “bencesi” rastgele…